-
Veri Nedir?
Ham (işlenmemiş) gerçek enformasyon parçacığına verilen addır. Yani, işlenmemiş, yorum yapmaya imkân vermeyecek düzeyde sistemleştirilmiş ham bilgidir. Bir verinin tek başına bir anlamı ve işlevi bulunmamaktadır. Veriler toplandıktan sonra gruplanarak, sıralanarak ve özetlenerek, elle ya da bilgisayarla işlenip enformasyona dönüştürüldüklerinde anlam kazanmakta; ait oldukları bağlamı açıklama gücüne kavuşmaktadır. Problem çözme ya da karar verme gibi bir amaca hizmet edebilecek duruma gelmektedir.Veriler ölçüm, sayım, deney, gözlem ya da araştırma yolu ile elde edilmektedir. Ölçüm ya da sayım yolu ile toplanan ve sayısal bir değer bildiren veriler nicel veriler, sayısal bir değer bildirmeyen veriler de nitel veriler olarak adlandırılmaktadır. Buna göre verilerYapılandırılmış, yapılandırılmamış ve yarı yapılandırılmış veriler,Ücretli-ücretsiz veriler,Statik, dinamik veriler, Açık veriler Büyük veriler olarak gruplandırılabilirler.
-
Veri Setleri
Veri setleri, kategoriler ve değişkenler arasındaki ilişkileri gösteren ilgili veri kümelerinin koleksiyonlarıdır. Bir veri kümesinin en temel temsili bir tablodur. Tablonun her bir sütunu belirli bir değişkeni temsil eder. Her satır, o sütunun değişkeninin belirli bir değerine karşılık gelir.
-
Açık Veri
Açık veriler, herkes tarafından serbestçe kullanılabilen, yeniden kullanılabilen ve yeniden dağıtılabilen verilerdir. Open Knowledge Foundation Açık veri, Open Definition’na göre: Herkesin özgürce ve yeniden kullanabileceği ve yeniden dağıtılabileceği, yalnızca nitelik ve paylaşım gereksinimine tabi olan veridir. The Open Definition, bunun ne anlama geldiğine ilişkin kesin ayrıntılar verir. En önemlilerini özetlemek gerekirse: Uygunluk ve Erişim: Veriler, bir bütün olarak ve makul bir yeniden üretim maliyetini aşmayacak şekilde, tercihen İnternet üzerinden indirilerek bulunmalıdır. Verilerin ayrıca uygun ve değiştirilebilir bir biçimde bulunması gerekir. Yeniden Kullanım ve Yeniden Dağıtım: Veriler, diğer veri setleri ile karıştırılması da dâhil olmak üzere, yeniden kullanıma ve yeniden dağıtılmaya izin veren şartlar altında sağlanmalıdır. Evrensel Katılım: Herkes kullanabilmeliyken, yeniden kullanabilir ve yeniden dağıtabilir olmalıdır- çalışma alanlarına veya kişi ve gruplara karşı herhangi bir ayrımcılık olmamalıdır. Örneğin,ticari kullanımını veya belirli amaçlarla (örneğin yalnızca eğitimde) kullanım kısıtlamalarını engelleyen ticari olmayan kısıtlamalara izin verilmemektedir. Açık veriler için birlikte çalışabilirlik önemlidir, çünkü farklı bileşenlerin birlikte çalışmasına izin verir açık veriler. Birlikte çalışabilirlik, çeşitli sistemlerin ve kuruluşların birlikte çalışabilme yeteneğini gösterir (iş birliği içerisinde çalışma). Açık veriler için birlikte çalışabilirlik ise, farklı veri setlerini birlikte kullanma veya karıştırma becerisidir. Açık veri; farklı veri setlerini bir araya getirme ve dolayısıyla daha iyi ürün ve hizmetler geliştirme olanağını size verir.
-
API
Bir API (Uygulama Programlama Arayüzü), veri ürünlerinin veya hizmetlerinin diğer ürünler veya hizmetlerle konuşmasına izin veren, yazılımın bir veri kümesiyle nasıl etkileşim kurabileceğine ilişkin bir dizi kural ve talimatlar bütünüdür. API’ler, genellikle bir veri kümesindeki bilgilere erişme esnekliğine izin verir, böylece kullanıcılar yalnızca bilgilerin belirli ve alakalı bir alt kümesini seçebilir. API’ler genellikle gerçek zamanlı olarak güncellenen veri kümelerine bağlanır.
-
CBS
Coğrafi Bilgi Sisteminin kısaltmasıdır. Dünya üzerindeki sosyal, ekonomik, çevresel vb. sorunların çözümüne yönelik konuma dayalı karar verme süreçlerinde, kullanıcılara yardımcı olmak üzere, coğrafi verilerin; toplanması, depolanması, işlenmesi, yönetimi, mekânsal analizi, sorgulaması ve sunulması fonksiyonlarını yerine getiren donanım, yazılım, personel, coğrafi veri ve yöntem bütünüdür. Verilerin bir bilgi sistemi ortamında coğrafi koordinatlarıyla birlikte tutulmasıdır. Bu koordinatlı verilere mekânsal veri adı verilmektedir.CBS ortamında veriyi görüntülemek için çoğunlukla haritalar kullanılmaktadır. CBS aracılığıyla, coğrafi bilgi görüntülenebilir, işlenebilir, değiştirilebilir ya da bu veriler arasında çeşitli bağlantılar kurulabilir.
-
CSV
Comma Separated Values (CSV) – Virgülle Ayrılmış Değerler dosyası elektronik tablo veya temel tablo bilgilerini çok basit bir biçimde saklayan düz bir metin dosyasıdır. Bu dosyalar genellikle farklı uygulamalar arasında veri alışverişinde kullanılır. Veritabanları genellikle CSV dosyalarını destekler. CSV formatı bir açık veri formatıdır. CSV dosya biçimindeki kaynaklar, sütunlardaki virgülle (,) ayrılmış bir tablodaki verileri temsil etmek için kullanılan basitleştirilmiş açık biçimde bir belge türüdür.
-
XML
Veri alışverişi için yaygın olarak kullanılan bir biçimdir, çünkü yapıyı verilerde ve dosyaların oluşturulma biçiminde tutmak için iyi fırsatlar sunar ve geliştiricilerin, belgelerin bir kısmını okumaya müdahale etmeden verilerle birlikte yazmalarına izin verir.
-
CKAN
Açık veri platformlarını yapmak için oluşturulmuş, temel teknolojisini geliştiren ve sürdüren aktif bir katılımcı topluluğuna sahip açık kaynak kodlu bir yazılımdır. Veri koleksiyonlarını yönetmenize ve yayınlamanıza yardımcı olur. Ulusal ve yerel yönetimler, araştırma kurumları ve çok fazla veri toplayan diğer kuruluşlar tarafından kullanılır. Dünyanın önde gelen Açık Kaynak Veri Platformu CKAN, verileri yayınlamayı, paylaşmayı, bulmayı ve kullanmayı kolaylaştırmak için araçlar sağlayarak verileri erişilebilir kılan güçlü bir veri yönetim sistemidir. Daha fazla bilgi için; www.ckan.org
-
Metin Belgesi
Word, ODF, OOXML veya PDF gibi formatlardaki klasik belgelerdeki veri türlerini içermektedir.
-
Düz Metin
Diğer dosyalara bağlantılar içermeyen bir veri dosyasıdır. Düz metin belgeleri (.txt) bilgisayarların okuması için çok kolaydır. Genellikle yapısal meta verileri belgenin içinden hariç tutarlar, yani geliştiricilerin her belgeyi göründüğü gibi yorumlayabilen bir ayrıştırıcı oluşturmaları gerekir.
-
HTML
Günümüzde çeşitli sitelerde HTML biçiminde çok fazla veri bulunmaktadır. Verilerin kapsamı çok kararlı ve sınırlıysa bu yeterli olabilir. Bazı durumlarda, verilerin indirilmesi ve manipüle edilmesi daha kolay bir formda olması tercih edilebilir, ancak bir web sitesindeki bir sayfaya atıfta bulunmak ucuz ve kolaydır, verilerin görüntülenmesinde iyi bir başlangıç noktası olabilir.
-
ETL
ETL; Extract (Ayıkla), Transform (Dönüştür) ve Load (Yükle) kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. ETL genel anlamda verilerin seçilmesi ve işe yarar bir şekilde uygun başka bir yerde depolanması sistematiğidir.
-
Filtre
Belirtilen koşulları kullanarak bir aramayı daraltmanın bir yoludur.
-
Mekansal (Geospatial) Veri
Koordinat sistemi ile yer küre üzerinde konumlandırılabilen ham, işlenmiş veya işlenebilir her türlü veriye mekânsal veri denir. Coğrafi bileşeni olan verileri belirtmek için kullanılır. Bu, bir veri kümesindeki kayıtların koordinatlar, adres, şehir veya posta kodu gibi konum bilgilerine sahip olduğu anlamına gelir. Bu veri kümesi nokta, çizgi, alan gibi vektör veri olabileceği gibi piksellerden oluşan raster, matris, binary file, database tabloları vb. veriler de bu tanımlamaya girer.
-
GeoServer
Kullanıcıların konumsal ve mekansal verileri görüntülemelerine ve düzenlemelerine olanak tanıyan Java tabanlı bir sunucu yazılımıdır. Açık Geospatial Konsorsiyumu (OGC) tarafından belirlenen standartları kullanan GeoServer, harita oluşturma ve veri paylaşımında büyük esneklik sağlar. Daha fazl bilgi için; www.geoserver.org
-
JSON
JavaScript Object Notation (JSON); JavaScript Nesne Notasyonu insanlar için okunabilir olan bilgi saklama ve alışveriş formatıdır. Bir JSON dosyası sadece metin kapsar ve. json uzantısını kullanır. JSON yapılı veri depolayan ve genellikle bir sunucu ve istemci arasında veri alışverişi için kullanılan bir formattır. Bir JSON dosyası benzer fonksiyonlara sahip olan XML‘e (ing) göre daha basit ve hafif bir alternatiftir. Bütün programlama dilleri arasında, yapılandırılmış veri değişimini kolaylaştıran bir metin biçimidir. JSON sahip olduğu ağaç yapısıyla DOM ve XML ile benzerlik gösterse de bunlardan tamamen farklı bir yapıdadır. Daha fazl bilgi için; www.json.org
-
Metaveri
Meta veriler, verileri tanımlayan verilerdir. Veri künyesi de denilebilir. Meta veriler, verilerin nasıl temsil edildiğini, kabul edilebilir değer aralıklarını ve diğer verilerle ilişkisini tanımlayabilir. Verinin kim tarafından, hangi tarihte üretildiği-güncellendiği, koordinat sistemi bilgisi, üretim yöntemi, ilgili yasalar ve düzenlemeler ve erişim yönetimi politikası gibi diğer ilgili bilgileri de sağlayabilir.
-
PostqreSQL
PostgreSQL ya da Postgres, özgür ve açık kaynak kodlu, SQL destekli bir ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir. Daha fazla bilgi için; www.postgresql.org
-
Shape File
Coğrafi özelliklerin geometrik konumunu ve öznitelik bilgilerini depolamak için basit, topolojik olmayan bir formattır. Şekil dosyaları nokta, çizgi ve alan özelliklerini destekleyebilir. Şekil dosyalarını içeren çalışma alanı, bir şekil dosyasının özelliklerine birleştirilebilen ek öznitelikleri depolayabilen dBASE tabloları da içerebilir. Esri ve diğer CBS yazılım ürünleri arasında veri birlikte çalışabilirliği için çoğunlukla açık bir spesifikasyon olarak Esri tarafından geliştirilmiş ve düzenlenmiştir.
-
Veri Otomasyonu
Verilerin depolanması, iletilmesi ve sunulması için otomatik bir süreçtir.
-
Organizasyonlar
Açık Yeşil bünyesinde veri setlerini oluşturan, yöneten ve yayımlayan kurum ve kuruluşlardır. Organizasyonlar, altlarında yayınlanan veri setlerinin sahibidirler. Kullanıcılar, organizasyon içinde veri seti oluşturma yönetme ve yayınlama yetkilerine göre farklı rollere sahip olabilirler. Yöneticiler üyeleri yetkilendirebilir ve onlara farklı roller atayabilirler.